Arabuluculuk, uyuşmazlığın tarafları arasında işbirliğine dayalı, herkes tarafından kabul görecek bir anlaşmaya ulaşılmasını sağlayan bir sorun çözme yöntemidir. Aralarında davaya konu olmuş veya olabilecek bir uyuşmazlık olan kişilerin meseleyi bir arabulucu eşliğinde karşılıklı olarak müzakere ederek çözüme kavuşturdukları bir süreçtir. Tarafların kendi çözümlerini kendilerinin bulmalarına yardımcı olur. Arabulucunun bağımsız ve tarafsız olması gerekmektedir. Uygulamada bir kısım davalar için, dava açmadan önce arabulucuya gitme mecburiyeti getirilmiş olsa da, arabuluculuğun kapsamı sadece bu davalarla sınırlı değildir. Arabuluculuk tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği her uyuşmazlıkta uygulanabilmektedir.
Arabuluculuk, ihtiyari arabuluculuk ve zorunlu (dava şartı) arabuluculuk olmak üzere iki türde karşımıza çıkmaktadır.
İHTİYARİ ARABULUCULUK NEDİR?
İhtiyari Arabuluculuk, tarafların üzerlerinde tasarruf edebileceği ve özel hukuk uyuşmazlığıyla ilgili mevzularda bu uyuşmazlığın çözümüyle alakalı olarak kendi istekleriyle Arabuluculuğa başvurmasıdır. Bu bakımdan, mevcut uyuşmazlıklar hakkında dava açmak yerine, ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurarak, tarafların belirleyeceği Arabuluculuk Daire Başkanlığı Siciline kayıtlı bir arabulucu seçilmesi veya sicile kayıtlı bir herhangi bir arabulucunun atanmasını talep etme imkânı bulunmaktadır.
İHTİYARİ ARABULUCULUKTA ARABULUCUYA BAŞVURU, ARABULUCULUK SÜRECİNİN BAŞLAMASI VE İLK OTURUM
Arabuluculuk sürecinin yürütülmesi için öncelikle taraflar arasında bir arabuluculuk sözleşmesinin varlığı ya da zorunlu arabuluculukta tarafların bu konuda başvurusu gereklidir. İhtiyari arabuluculukta bu süreç iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Ya taraflar henüz yargısal yollara başvurmamıştır ya da yargı yoluna başvurduktan sonra bu yol tercih edilmiş olabilir. Taraflar dava açılmadan önce veya açıldıktan sonra her aşamada arabulucuya başvurmayı kararlaştırabilirler. ‘’Aksi kararlaştırılmadıkça, taraflardan birinin arabulucuya başvuru teklifine diğer tarafça otuz gün içinde olumlu cevap verilmezse bu teklif reddedilmiş sayılır.’’ (HUAK m. 13/2)
Öncelikle, arabulucunun ya taraflarca seçilerek göreve başlamasının ardından, arabulucu, taraflar veya temsilcileri/vekilleri ile iletişim kurup temasa geçer. Bu noktada arabulucu, tarafların sorularını cevaplar, isteklerini belirler, toplantı için gerekli olan bilgi ve belgeleri temin eder, taraflarla toplantı sürecinin yeri ve zamanını kararlaştırır. Yer ve zaman kararlaştırıldıktan sonra arabulucu taraflara göndermek adına bir davet mektubu hazırlar. Bu davet mektubunun içeriğinde arabuluculuğa konu olan uyuşmazlık, arabuluculuk süreç ve sonuçları hakkında bilgi, konuyla ilgili temel düzenlemeler, davete olumlu cevap verilmemesi ve görüşmelere katılmaması sonuçları, görüşmelere katılıp anlaşmaya varma veya varmamaya ilişkin hususlar belirtilmelidir. Bu hazırlık süreci ardından başlangıç (ilk) oturumu gerçekleşir. Belirlenen tarihte ve yerde arabulucu ile taraflar (veya temsilcileri/vekilleri) buluşur. (Tarafların temsilcileri veya vekilleri toplantıya katılacaksa vekaletname ya da yetki belgelerinin olması gerekir.) Sürecin başladığına ilişkin ilk oturum tutanağı hazırlanırken, arabulucu ve taraflar açılış konuşmalarını yapar, sorular cevaplanır. Arabulucu, tarafların anlaşmaya varmaları veya varmamaları halinde bunun sonuçları ile düzenlenen metnin niteliğini belirtir. Başlangıç oturumunun sonunda bundan sonra sürece nasıl devam edileceği karar verilir ve son oturum toplantısı için herkesin uygun olduğu bir tarih belirlenir.
ARABULUCULUĞUN SONA ERDİĞİ HALLER VE SON TUTANAK
İhtiyari bir uyuşmazlık çözüm yönteminin olması, tarafların istedikleri an bu süreci sonlandırmasına imkân tanımaktadır. Taraflar bir anlaşma olmadan da süreci sonlandırabilirler. Arabuluculuğun sona erme halleri Kanun’da şu şekilde sıralanmıştır (HUAK m. 17/1; ayrıca Yön. M.20):
1) Tarafların anlaşmaya varması,
2) Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi,
3) Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi,
4) Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi,
5) Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi,
durumunda arabuluculuk faaliyeti sona erer.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda arabulucu tarafından tarafların anlaştıkları, anlaşmadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı, son tutanak ile belgelendirilir. Bu belge, arabulucu, taraflar, temsilcileri veya vekilleri tarafından imzalanır. Bunun dışında sürecin anlaşmayla sonuçlanması hallerinde, anlaşma metni de ayrıca hazırlanır.

Daha fazla bilgi edinmek isterseniz arabuluculuk ofisimizle iletişime geçebilirsiniz…